Coma/verlaagd bewustzijn
Een problematische situatie kan ontstaan als de patiënt voor het voorgenomen moment van uitvoering van de euthanasie in een coma of een toestand van verlaagd bewustzijn raakt.
Coma/verlaagd bewustzijn ontstaat voor het voorgenomen moment van uitvoering
Dit roept de vraag op of de uitvoering van de euthanasie nog wel mogelijk is. Daarbij moet worden onderscheiden tussen verschillende situaties.
Coma/verlaagd bewustzijn is irreversibel of reversibel
- coma is irreversibel (door ziekte ontstaan, niet op te heffen). Omdat hij in die situatie geen lijden meer kan ervaren, kan de euthanasie, ook al heeft de arts zich daartoe eerder bereid verklaard, geen doorgang vinden.
- verlaging van het bewustzijn is irreversibel (door ziekte ontstaan, niet op te heffen), er zijn wel tekenen van (mogelijk) lijden. In deze situatie kan de arts de euthanasie wel uitvoeren. Zijn er geen tekenen van (mogelijk) lijden dan is euthanasie niet mogelijk.
- coma of verlaging van het bewustzijn is reversibel (door medicatie ontstaan, door staken van medicatie op te heffen). In deze situatie kan de arts de euthanasie uitvoeren indien de patiënt eerder, mondeling of in een schriftelijke wilsverklaring, om uitvoering van euthanasie heeft verzocht. Een reversibel coma en een reversibele toestand van verlaagd bewustzijn (ook zonder tekenen van mogelijk lijden) behoeven niet te worden opgeheven met het enkele doel om de patiënt de ondraaglijkheid van het lijden tegenover de arts en/of de consultent te laten bevestigen.
Coma/toestand verlaagd bewustzijn ontstaat voor of na consultatie
- reversibel coma of verlaging van het bewustzijn ontstaat voordat consultatie heeft plaatsgevonden. In dat geval kan de consulent niet meer met de patiënt communiceren en zal hij zijn oordeel met betrekking tot het verzoek moeten baseren op informatie van de arts, een eventuele schriftelijke wilsverklaring, het medisch dossier en informatie van anderen.
- reversibel coma of verlaging van het bewustzijn ontstaat nadat consultatie heeft plaatsgevonden. Heeft de consulent de patiënt bezocht en met hem kunnen communiceren vóór een situatie ontstond van verlaagd bewustzijn of van reversibel coma, dan hoeft na het ontstaan van deze situatie de consulent in beginsel niet opnieuw te worden ingeschakeld.
Coma/verlaagd bewustzijn ontstaat zonder voornemen van uitvoering
Een patiënt kan ook in coma of een toestand van verlaagd bewustzijn raken, voordat het euthanasieproces tussen arts en patiënt is afgerond en zelfs voor het in gang was gezet. Om tot euthanasie te kunnen overgaan zal er in elk geval een door de patiënt opgestelde schriftelijke wilsverklaring moeten zijn. De consulent zal de patiënt moeten zien en zijn oordeel mede moeten baseren op informatie van de arts, medisch dossier en informatie van anderen. Ook moeten er, indien de bewustzijnsverlaging irreversibel is, tekenen zijn van (mogelijk) lijden.
Lees meer over coma/verlaagd bewustzijn in onze EuthanasieCode 2018
Oordelen
2020-29
Na het bezoek van de consulent werd patiënte wegens een ernstig verstikkingsgevoel door de arts gesedeerd. Daardoor verkeerde patiënte ten tijde van de uitvoering van de levensbeëindiging in een reversibele toestand van verlaagd bewustzijn. Patiënte werd niet meer uit het verlaagd bewustzijn gewekt. Arts is terecht niet overgegaan tot het opheffen van de reversibele toestand van verlaagd bewustzijn. Dat zou naar het oordeel van de commissie inhumaan zijn
2020-45
De avond vóór de levensbeëindiging kreeg patiënt koorts en raakte hij delirant. De arts heeft hem toen gesedeerd. Patiënt kwam niet meer bij bewustzijn vóór de levensbeëindiging. De consulent had patiënt gezien voordat hij in een (reversibel) coma verkeerde.