Op deze pagina vindt u onder het tabblad 'Uitspraken' oordelen van de toetsingscommissie die betrekking hebben op psychiatrische aandoeningen.
Behoedzaamheid
Indien het euthanasieverzoek (in overwegende mate) voortkomt uit lijden dat het gevolg is van een psychische stoornis wordt van de arts grote behoedzaamheid verwacht. Veelal gaat het in dergelijke zaken om complexen problematiek en is de inbreng van specifieke deskundigheid vereist.
De genoemde behoedzaamheid betreft vooral de wilsbekwaamheid van de patiënt ten aanzien van zijn euthanasieverzoek, de uitzichtloosheid van
het lijden en het ontbreken van een redelijke andere oplossing. Bij de beoordeling van het verzoek gaat het erom dat de arts uitsluit dat het oordeelsvermogen van de patiënt door de psychische stoornis is aangetast. Is het oordeelsvermogen van de patiënt wat betreft het verzoek onvoldoende, dan is er geen sprake van een vrijwillig en weloverwogen verzoek. De arts moet er op letten dat de patiënt relevante informatie kan bevatten, ziekte-inzicht heeft en ondubbelzinnig is in zijn overwegingen.
Waar het gaat om de uitzichtloosheid van het lijden en het ontbreken van een redelijke andere oplossing moet de arts nauwkeurig onderzoeken of er nog mogelijkheden zijn om het lijden van de patiënt op te heffen of te verminderen. Dit is met name ook aan de orde in gevallen waarin de patiënt relatief jong is en nog een groot aantal jaren zou kunnen leven. Wijst de patiënt een redelijk alternatief af, dan is er geen sprake van uitzichtloos lijden. Het is echter niet zo dat een patiënt alle nog denkbare behandelingen en interventies moet ondergaan.
Raadplegen onafhankelijk psychiater
Het uitgangspunt van de RTE is dat de arts bij deze patiënten altijd psychiatrische expertise moet inroepen. Dit vloeit voort uit de grote behoed-zaamheid die in dergelijke situaties van de arts wordt gevraagd. Doel van het inroepen van psychiatrische expertise is dat de arts zich goed laat voorlichten en kritisch reflecteert op de eigen overtuiging. Dit waarborgt een zorgvuldig afwegingsproces. Hiermee sluiten de RTE aan bij de beroepsgroepen KNMG en NVvP. De RTE geven invulling aan bovengenoemd uitgangspunt door te toetsen of de arts een onafhankelijk psychiater heeft geraadpleegd en of deze heeft beoordeeld of de patiënt wilsbekwaam is ter zake van het verzoek, of het lijden uitzichtloos is en of redelijke alternatieven ontbreken. De onafhankelijk psychiater mag zo nodig behandeladviezen geven. De arts kan zelf beslissen of hij een onafhankelijk psychiater náást een (SCEN-) consulent raadpleegt, of een (SCEN-)consulent die tevens psychiater is. Deze invulling door de RTE wijkt af van de criteria in de Richtlijn Levensbeëindiging op verzoek bij patiënten met een psychische stoornis van de NVvP uit 2018 (hierna: Richtlijn NVvP 2018, te raadplegen op nvvp.net en op richtlijnendatabase.nl).
De Richtlijn NVvP 2018 richt zich tot psychiaters en andere artsen bij wie een verzoek tot euthanasie wordt neergelegd door een patiënt met een
psychische stoornis. De Richtlijn NVvP 2018 maakt onderscheid tussen twee verschillende fasen (een beoordelingsfase en een consultatiefase) en vereist hiermee de betrokkenheid van twee psychiaters. De RTE maken geen indeling in fasen en vereisen de raadpleging van één onafhankelijk
psychiater.
Combinatie van somatische aandoeningen en psychische stoornissen
In het bovenstaande gaat het om patiënten die een verzoek om euthanasie doen vanwege lijden dat samenhangt met hun psychische stoornis. Het komt ook regelmatig voor dat vooral somatische aandoeningen de lijdensdruk van de patiënt veroorzaken en dat de patiënt daarnaast een psychische
stoornis heeft. Deze stoornis kan ook bijdragen aan de door de patiënt ervaren lijdensdruk. Ook in deze gevallen zullen de arts en de consulent
nadrukkelijk moeten overwegen of de psychische stoornis van de patiënt de vrijwilligheid of de weloverwogenheid van zijn verzoek mogelijk in de weg staat. Als de consulent geen psychiater is, kan het ook in een dergelijk geval nodig zijn een psychiater om advies te vragen over de vrijwilligheid en weloverwogenheid van het verzoek.
Patiënten met een psychiatrische aandoening: aandachtspunten
- Kan de doodswens van de patiënt worden gezien als een vrijwillig en weloverwogen verzoek of is het een behandelbaar ziekteverschijnsel?
- Is vastgesteld dat het lijden uitzichtloos is en een redelijk alternatief ontbreekt?
- Is hierover een onafhankelijk psychiater geraadpleegd of is de consulent psychiater?